Απαγόρευση καπνίσματος στην Ελλάδα...

Επιγραφή που δηλώνει ειδικό χώρο καπνίσματος
Η απαγόρευση του καπνίσματος στην Ελλάδα όπως και σε άλλες χώρες, επικεντρώνεται κυρίως γύρω από την απαγόρευση σε δημόσιους χώρους και σε χώρους εργασίας για την προστασία της υγείας των καπνιστών και των μη καπνιστών, από τα αποτελέσματα του καπνίσματος, ιδιαίτερα τον καρκίνο.
Ο νόμος του 2002 απαγόρευε φαινομενικά το κάπνισμα, αλλά παρέμεινε από σχεδιασμού στο μεγαλύτερο μέρος ανεφάρμοστος μιας και οι διαχειριστές εργασιακών μονάδων μπορούσαν να επιτρέψουν εξαίρεση. Το 2008 ψηφίστηκε αυστηρότερος νόμος, που άρχισε να εφαρμόζεται την 1η Ιουλίου του 2009.
Το 2009 η Ελλάδα είχε τα υψηλότερα ποσοστά καπνιστών στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενώ άλλες χώρες - ακόμα και πολλές που θεωρούνται λιγότερο ανεπτυγμένες - είχαν επιτύχει μείωση του ποσοστού των καπνιστών. Ως αποτέλεσμα, είναι χαρακτηριστική η συμφωνία πολιτικών πάνω στο θέμα.

2002
Το 2002 ψηφίστηκε νόμος που απαγόρευε το κάπνισμα σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους εργασίας, στα μέσα μεταφοράς, σε νοσοκομειακούς και άλλους χώρους υγείας όπως και σε εκπαιδευτικά ιδρύματα. Παρόλα αυτά, ο νόμος επιτρέπει την ειδική περίπτωση όπου ο διαχειριστής της εργασιακής μονάδας επιτρέπει το κάπνισμα, κάνοντας την απαγόρευση μη ενεργή σε πολλές περιπτώσεις (το Μετρό ήταν σημαντική εξαίρεση).

2008/9 - Γενική απαγόρευση σε δημόσιους χώρους και χώρους εργασίας
Αφού ο προηγούμενος νόμος αποδείχτηκε πρακτικά ανεπαρκής, έγινε προσπάθεια αναθεώρησης του εγχειρήματος - δεδομένης και της σαφούς χαμηλής θέσης της Ελλάδας στο θέμα σε σχέση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.Το νομοσχέδιο του Υπουργείου Υγείας είχε θέσει ως έναρξη ισχύος του νόμου την 1η Ιουλίου 2009 μετά από αναθεώρηση της προηγούμενης ημερομηνίας 1/1/2010 (η αναθεώρηση έγινε διότι θεωρήθηκε από τον Υπουργό Υγείας (Δημ. Αβραμόπουλο) ότι το καλοκαίρι θα ήταν ευνοϊκότερη περίοδος για προσαρμογή ).
Ο σχετικός Νόμος 3730/2008 απαγορεύει το κάπνισμα (και την κατανάλωση προϊόντων καπνού με άλλους τρόπους), σε όλους τους χώρους εργασίας (συμπεριλαμβάνονται και οι ιδιωτικοί), σταθμούς μεταφοράς, ταξί και επιβατικά πλοία όπως και σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους (συμπεριλαμβάνονται και οι χώροι για νυχτερινή διασκέδαση).
Ισχύουν εξαιρέσεις (τουλάχιστον προς το παρόν), κυρίως μετά από αίτηση και με σημαντικούς περιορισμούς.
Η γενική απαγόρευση που αφορά όλους τους δημόσιους χώρους (στους οποίους συμπεριλαμβάνονται μπαρ, καφετέριες και νυχτερινά κέντρα χωρίς δυνατότητα του διαχειριστή της μονάδας να επιτρέψει το κάπνισμα σε όλο το χώρο, εκτός και αν το σύνολο της μονάδας είναι κάτω των 70 τ.μ.) ξεκίνησε την 1η Ιουλίου του 2009.
Το σχέδιο νόμου επίσης προβλέπει την απαγόρευση αγοράς προϊόντων καπνού από παιδιά [ καθώς και το να μην επιτρέπεται η είσοδός τους στις εξαιρέσεις χώρων καπνιστών ακόμα και σε ιδιωτικές εκδηλώσεις.

Τεχνικές λεπτομέρειες

Εξαιρέσεις
Χωρίς ειδική άδεια/αίτηση το κάπνισμα απαγορεύεται αυτομάτως σε σχετικά καταστήματα που αναφέρονται ακολούθως και δικαιούνται εξαιρέσεων.

Καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος έως 70 τ.μ. μικτού εμβαδού
Καταστήματα όπως μπαρ, καφετέριες, νυχτερινά κέντρα κάτω των 70 τ.μ. μικτού εμβαδού επιλέγουν εάν γίνονται καπνιστικοί ή όχι (ο υπολογισμός του εμβαδού γίνεται με το σύνολο της μονάδας («μικτό εμβαδόν», π.χ. χώρος πελατών + χώρος κουζίνας, μπαρ και μπάνιου), όχι μόνο με το εμβαδόν του χώρου πελατών). Για την αλλαγή ενός καταστήματος σε χώρο καπνιζόντων απαιτείται αλλαγή της άδειας. Τέτοια καταστήματα θα πρέπει να είναι εφοδιασμένα με εγκεκριμένες συσκευές εξαερισμού και να φέρουν αναρτημένο σήμα «το κατάστημα είναι χώρος για καπνίζοντες».

70 - 300 τ.μ. μικτό εμβαδόν
Για μονάδες μεταξύ των 70 και 300 τ.μ. μικτού εμβαδού, ειδικοί χώροι μπορούν να παραχωρούνται για το κάπνισμα μετά από αίτηση. Πρέπει να καταλαμβάνουν το πολύ το 30% του ωφέλιμου χώρου του καταστήματος (δηλ. χώρου πελατών) και διαχωρισμένοι με πόρτα από το υπόλοιπο κατάστημα. Όπως και στα μικρότερα καταστήματα, απαιτείται τεχνολογία εξαερισμού. Πρέπει να υπάρχουν σαφείς επιγραφές για δήλωση χώρου καπνιστών και απαγόρευσης καπνίσματος. Για την αίτηση χρειάζεται καταχώρηση μελέτης και τοπογραφικού της ανακατασκευής.
Ανήλικοι δεν μπορούν να μπουν σε χώρους καπνιστών (ακόμα και σε ιδιωτικές εκδηλώσεις), ενώ δημόσια περάσματα (όπως τουαλέτες ή είσοδος) πρέπει να μην αποτελούν τμήμα χώρων καπνιστών.

Άνω των 300 τ.μ. με έγχορδη μουσική
Συγκεκριμένα για κέντρα με έγχορδη μουσική άνω των 300 τ.μ., ο χώρος καπνιζόντων μπορεί να είναι 40% του συνολικού εμβαδού του καταστήματος (διαφέρει από την προηγούμενη περίπτωση οπού ο χώρος καπνιζόντων υπολογιζόταν με βάση το ωφέλιμο εμβαδόν (χώρος πελατών)). Ο διαχωρισμός από το υπόλοιπο κατάστημα πρέπει να γίνεται με χωρίσματα ύψους τουλάχιστον 2 μέτρων. Ισχύουν παρόμοιες απαιτήσεις με τις προηγούμενες περιπτώσεις για εξαερισμό και επιγραφές.

Καζίνο
Τα καζίνο προβλέπεται να αντιμετωπιστούν μελλοντικά, αλλά ισχύουν οι προηγούμενες διατάξεις για καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος που λειτουργούν μέσα σε αυτά. Το ίδιο ισχύει για καταστήματα μέσα σε ξενοδοχεία, πλοία και τρένα. Ισχύει απαγόρευση σε κοινόχρηστους χώρους μέσα σε καζίνο.

Χώροι εργασίας Δημόσιοι και Ιδιωτικοί
Επιτρέπεται μόνο για μονάδες άνω των 50 εργαζομένων και μετά από αίτηση. Οι εργασιακοί χώροι δεν μπορεί να είναι ίδιοι με τους καπνιστικούς. Ισχύουν συγκεκριμένες απαιτήσεις διαχωρισμού και καθορισμού επιφανειών.

Μονάδες παροχής υπηρεσιών Υγείας και Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Απαγορεύεται πλήρως το κάπνισμα σε ιδιωτικές ή κρατικές μονάδες, με εξαίρεση τις ψυχιατρικές κλινικές όπου μπορεί να επιτραπεί με έγγραφη γνωμάτευση γιατρού για θεραπευτικούς μόνο λόγους.

Αποδοχή του νόμου
Οι αρχικές αντιρρήσεις είχαν προέλθει κυρίως από τον χώρο των καταστηματαρχών, μιας και ακόμα και οι καπνιστές ήταν υπέρ του νέου μέτρου (με 62%). Οι αντιρρήσεις είχαν να κάνουν κυρίως με την πρόβλεψη χαμηλότερης συχνότητας προσέλευσης στα κέντρα διασκέδασης και αναψυχής, όπως έχει γίνει σε χώρες όπως η Βρετανία, και με την επιθυμία τυχόν προβλήματα με το νόμο να μη φέρνουν σε αντίθεση τους καταστηματάρχες με τον πελάτη, αλλά τον πελάτη με το κράτος μόνο.
Ενστάσεις από καταστηματάρχες, επίσης, φέρνει η προώθηση μέτρου που θέλει τους μη καπνιστικούς χώρους να είναι και οι «καλύτεροι». π.χ. ο χώρος γύρω από το μπαρ και μπροστά σε μια πίστα να προσφέρεται στους μη καπνιστές. Αυτό το επιχείρημα αποτελεί πιθανώς παράφραση αν και έχει πρακτικά δόση αληθείας, μιας και ο νόμος προβλέπει απαγόρευση σε κοινόχρηστους χώρους οι οποίοι τυχαίνει να είναι π.χ. γύρω από ένα μπαρ, και δεν εμπεριέχει σαφή διαχωρισμό «καλύτερων» ή «βολικότερων» σημείων σε ένα κατάστημα.

Εφαρμογή του Νόμου
Το Υπουργείο Υγείας προέβλεπε να συνεργαστεί με τους Δήμους και Νομαρχίες για την διεξαγωγή ελέγχων .
Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση, αρμόδιος των ελέγχων είναι «ο Τομέας Ελέγχου Καπνού και Αλκοόλ του Σ.Ε.Υ.Υ.Π. (Σώματος Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας Πρόνοιας). Τους Επιθεωρητές συνδράμουν στο έργο τους οι αστυνομικές και λιμενικές αρχές, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 5 του Ν.3730/ 2008».
Περαιτέρω αρμόδιες αρχές θα καθοριστούν μελλοντικά.

Απαγόρευση σε χώρους της Βουλής
Με το σκεπτικό να δώσει το παράδειγμα, ο πρόεδρος της Βουλής (Δ. Σιούφας) ανακοίνωσε ότι απαγορεύεται το κάπνισμα σε όλους τους χώρους του ελληνικού κοινοβουλίου - πλην του εντευκτηρίου βουλευτών και του καφενείου - από τον Φεβρουάριο του 2009 . Πλήρης απαγόρευση προβλέφθηκε για τον Ιούνιο του 2009.

Υπαινιγμοί για συμφέροντα που αντιτίθενται
Ο Υπ. Υγείας δήλωσε ότι «το υπουργείο θα δεχθεί επιθέσεις από ισχυρά οικονομικά συμφέροντα, αλλά δεν θα υποκύψει σε καμία πίεση».

Απαγόρευση διαφήμισης καπνίσματος
Σύμφωνα με την Υπουργική απόφαση, από την 1η Σεπτεμβρίου 2009, απαγορεύεται η διαφήμιση προϊόντων καπνού σε εξωτερικούς και υπαίθριους χώρους. Επιτρέπεται μόνο μέσα σε χώρους πώλησης καπνού.